Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’nın Mars’ta yaptığı çalışmalar meyvesini vermeye başladı. Bilim insanları InSight uzay aracı sayesinde Mars’ın iç kaya yapısına ilişkin veriler elde etti: “Sismoloji kullanarak ilk kez başka bir gezegenin içine bakabildik ve beklenenden daha büyük ve daha hafif bir çekirdek gördük.”
Insight, 2019’un başından bu yana gezegendeki depremleri kayıt altına alıyor. Dünya’nın iç katmanları da benzer yolla incelenerek veriler elde edilmişti. Yani sismologlar depremlerden gelen sinyalleri izledi. Depremler enerji dalgalarını serbest bırakıyor. Yol ve hızlarındaki değişiklikler, dalgaların içinden geçtiği kayalık malzemelerin doğası hakkında da bilgi veriyor.
Kabuğu 24 ile 72 km arasında
BBC’den Jonathan Amos’ın haberine göre bilim insanları Mars’ın kabuğunu 24 ile 72 km arasında olarak hesapladı. Bunlar, tahmini rakamlardan daha düşük.
Dünya’nın ortalama kabuk kalınlığı 15-20 km. Sadece Himalayalar’da 70 km’ye ulaşabiliyor.
Yarıçapı 3 bin 390 km
Ancak kilit bulgu, gezegenin çekirdeğinin boyutu. Bilim adamları Dünya’dan başka bir gezegenin iç katmanlarını doğrudan haritalamayı ilk kez başardı. Mars’ın yarıçapı 3 bin 390 km.
Bu bilgiler, araştırmacıların gezegenlerin oluşum ve evrimini daha iyi anlamalarını sağlayacak.
Çekirdek 1560 km derinlikte
NASA sondası tarafından kullanılan sismometre sistemi, son iki yılda Mars’ın içini görüntülemek için yüzlerce titreme gözlemledi.
Sinyaller incelendiğinde çekirdeğin yüzeyin yaklaşık 1560 km derininde olduğunu gösterdi. Çekirdeğin yapısı ise sıvı.
Bilim insanlarına göre iki büyüleyici sonuç söz konusu.
Birincisi, Mars için bilinen kütle ve atalet (eylemsizlik) momentinin (dönmekte olan bir cismin, dönme hareketine karşı durması), çekirdeğin önceden düşünülenden çok daha az yoğun olacağını göstermesi. Aynı zamanda bileşimine hakim olan demir-nikel alaşımının, kükürt gibi daha hafif elementlerle güçlü bir şekilde zenginleştirilmesi gerektiği.
İkinci sonuç, çekirdek, kabuk ve manto arasındaki katmanla ilgili. Bu şimdi daha önce varsayıldığından daha ince ve Dünya’dakinden farklı olarak büyük geçişleri olmayan basit bir kaya tabakası gibi görünmekte.
‘İlk kez başka bir gezegenin içine bakabildik’
Başlıca araştırmacılardan Britanya’daki Imperial College London’dan Prof. Tom Pike, BBC News’e şunları söyledi: “”Sismoloji kullanarak ilk kez başka bir gezegenin içine bakabildik ve beklenenden daha büyük ve daha hafif bir çekirdek gördük.“
‘Mars depremleri çok zayıf’
Cambridge Üniversitesi’nden Dr Sanne Cottaar ise Mars’ta meydana gelen çok küçük depremleri incelemenin ne kadar zor olduğu göz önüne alındığında, Insight sonuçlarını bir güç gösterisi olarak nitelendirdi: “Mars depremleri çok, çok zayıf. Bu, Dünya’da sismoloji yapmaktan çok daha zor. Bu verilerle gezegenin içine bakmak gerçekten oldukça etkileyici.”
NASA, Mars’ta helikopter uçurdu
NASA Mars'ta ilerliyor: İlk kez başka bir gezegenin katmanları haritalandı - Diken
Read More
No comments:
Post a Comment